آب ژاول
آب ژاول یا همان هیپوکلریت سدیم Sodium hypochlorite)) ترکیبی با فرمول مولکولی NaOCl که شامل یک کاتیون سدیم و یک آنیون هیپوکلریت است، و جرم مولی 74.442 گرم بر مول می‌باشد که آن را با نام‌هایی چون: آنتی فرمین،بلیچ، اکسید کلرید سدیم، اکسی کلرید سدیم، وایتکس و مایع سفید کننده نیز می‌شناسند.
این محلول که به رنگ زرد کم رنگ و با درجه خلوص۱۰ تا ۱۶ می‌باشد دارای بویی تند زننده بوده که ۷معمولا برای گندزدایی، سفید کردن و بو زدایی استفاده می‌شود.
در واقع وایتکسی که درمنازل استفاده می‌شود از غلظت پایین‌تری ( ۵درصد) نسبت به وایتکسی که در صنعت استفاده می‌شود (حداقل ۱۰ درصد) دارد.
هیپوکلریت سدیم ترکیبی ناپایدار با خاصیت قلیایی و pH بالاتر از ۷ (معمولا ۱۱) در دمای ۲۰ درجه سانتی.گراد می‌باشد که بسیار خورنده است و به سرعت تجزیه می‌شود.
چگونگی تولید آب ژاول
تزریق گاز کلر به سود سوزآور
یکی از اصلی‌ترین روش‌های تهیه‌ی آب ژاول تزریق گاز کلر به مخزن حاوی سود می‌باشد. این واکنش در محیط آزمایشگاه و به وسیله‌ی لوله‌های پی وی سی در دمای ۲۰درجه سانتی گراد شروع شده و در دمای ۴۲ درجه سانتی گراد خاتمه می‌یابد.
محصولات تولید شده در این واکنش شامل: هیپوکلریت سدیم، سدیم کلرید و آب می‌باشد.
Cl2 (g) + 2NaoH (aq) NaCl (aq) + NaClO (aq) +H2O (aq)
جهت انجام این واکنش، در ابتدا سود را داخل مخزن ریخته و گاز کلر را از قسمت پایین مخزن وارد می‌کنند. به دلیل بالا بودن میل ترکیبی گاز کلر با سود، زمانی که کلر از انتهای مخزن به سطح سود موجود در مخزن می‌رسد جذب خواهد شد. (تا حداکثر دمای ۴۲ درجه سانتی گراد)
در واقع در این واکنش هرچه خروجی گاز کلر از مخزن کمتر باشد، نشان دهنده‌ی این است که واکنش تولید آب ژاول بهتر صورت گرفته است.
طی انجام این واکنش تزریق کلر تا قبل از اتمام واکنش باید متوقف شود چون در غیر این صورت واکنش در جهت عکس (برگشت) پیش خواهد رفت که در این صورت دما بالا رفته و محصول از بین می‌رود.
برای جلوگیری از بروز چنین مشکلی از حسگری به نام ORP استفاده می‌شود که با توجه به اکسایش و کاهش‌های صورت گرفته در واکنش،در قطع به موقع تزریق گاز کلر هشدار می‌دهد.
الکترولیز محلول سدیم کلرید
این روش سبب ارزان شدن بسیار زیاد هیپوکلریت سدیم شده است که امروزه تحت عنوان فرایند هوکر از آن یاد می‌شود که در مقیاس صنعتی برای تولید آب ژاول کاربرد دارد.
طی این واکنش در ابتدا سدیم هیدروکسید و گاز کلر ایجاد خواهد شد، سپس گاز کلر از سدیم هیدروکسید سرد رقیق عبور می‌کند و منجر به تشکیل سدیم کلرید و سدیم هیپوکلریت می‌شود.
با استفاده از کلسیم هیپوکلریت
در جنگ جهانی اول هنگامی که قصد تهیه‌ی آب ژاول جهت ضدعفونی کردن بیمارستان‌ها را داشتند، این واکنش کشف شد.
از واکنش بین کربنات سدیم به همراه مخلوطی از کلسیم هیپوکلریت، کلرید کلسیم و هیدروکسید کلسیم سدیم هیپوکلریت تشکیل می‌شود.
ترکیب اوزون و نمک
این ترکیب، روشی گران ولی آسان می‌باشد که معمولا جهت انجام امور تحقیقاتی و اوسیداسیون الکل‌ها از آن استفاده می‌شود.
طی این روش نمک، در دمای اتاق توسط گاز اوزون کاهش پیدا می‌کند و هیپوکلریت سدیم تولید و گاز اکسیژن، آزاد می‌شود.
ترکیب هیپوکلرو اسید و سود سوزآور
این روش در سال ۱۹۹۶ برای تولید هیپوکلریت سدیم ۲آبه از اسید هیپوکلرو و محلول هیدروکسید سدیم ثبت شد. ولی این روش از لحاظ اقتصادی روش به صرفه‌ای جهت تولید آب ژاول نمی‌باشد.
کاربردهای آب ژاول
ضدعفونی کننده
یکی از اصلی ترین و مهم‌ترین کاربردهای آب ژاول ضدعفونی کردن سطوح و وسایل جهت از بین بردن باکتری‌ها، ویروس‌ها و… می‌باشد.
به همین دلیل در صنعت تصفیه آب و فاضلاب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
سفید کننده
یکی از کاربردهای آب ژاول که در منازل بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد خاصیت لکه بری و سفیدکنندگی آن می‌باشد.
از آب ژاول جهت از بین بردن لک‌های روی کاشی و سرامیک و همچنین پوشاک می‌توان استفاده کرد.
همچنین به دلیل دارا بودن خاصیت رنگ‌بری، از آب ژاول می‌توان در صنایع نساجی،پارچه‌بافی و تولید کاغذ نیز استفاده کرد.
رفع بو
در برخی کارخانه‌ها مانند کارخانه لبنیات، بوی بدی که تولید می‌شود یکی از بزرگترین چالش‌ها در تصفیه فاضلاب به شمار می‌رود.
آب ژاول می‌تواند بوی بد مخازن بزرگ آب و تصفیه‌خانه‌های فاضلاب را از بین ببرد.
صنایع فلزی
در صنایع فلزی از آب ژاول به منظور سم زدایی از حمام‌های سیناور استفاده می‌شود.
- تولید کاغذ
- دندانپزشکی
- تولید رنگ و آهک
- داروسازی
- …
آب ژاول در تصفیه آب و فاضلاب
آب ژاول یکی از مواد شیمیایی برای از بین بردن آلودگی های آب می‌باشد که برای تصفیه‌ی آب در مراحل پایانی پس از آنکه تصفیه فیزیکی و بیولوژیکی آب انجام شد، به کار می‌رود و سبب ضدعفونی کردن آب می‌شود.
تزریق هیپوکلریت سدیم به عنوان آخرین واحدهای تصفیه‌خانه‌های فاضلاب به جهت گندزدایی و ضدعفونی فاضلاب تصفیه شده به کار می‌رود چرا که حتی فاضلاب‌ها نیاز به تصفیه دارند تا به محیط زیست و گیاهان و جانوارانی که در آن زندگی می‌کنند صدمه‌ای وارد نکنند.
همچنین از این ماده در فاضلاب‌های صنعتی مانند فاضلاب‌های آبکاری که حاوی یون سیانید می‌باشد استفاده می‌شود. طی این فرایند یون سیانید توسط هیپوکلریت سدیم اکسید شده و به سیانات که خاصیت سمی کمتری نسبت به سیانید دارد تبدیل می.گردد.
از هیپوکلریت سدیم جهت ضدعفونی کردن استخرها نیز استفاده می‌شود که به حذف آلاینده‌های موجود در آب کمک می‌کند بدون آنکه به پوست آسیبی وارد کند، ولی در صورت استفاده از آن، حتما باید pH آب استخر کنترل شود تا از حد طبیعی و مجاز فراتر نرود.
نکات ایمنی
این ماده در مقابل حرارت و نور بسیار ناپایدار می‌باشد بنابراین بهتر است در ظرف‌هایی دربسته و در جای خنک و دور از نور خورشید و گرما قرار داده شود.
به دلیل خاصیت اکسید کنندگی بسیار بالا، نباید در تماس پوست و چشم قرار گیرد و بهتر است هنگام استفاده از آن، از دستکش و ماسک استفاده شود.
در صورت استفاده در محیطهای در بسته موجب ایجاد اختلال در سیستم تنفسی و حتی در مواقع شدید، منجر به خفگی و حتی مرگ می‌گردد.
در صورتی که با برخی از مواد شیمیایی مانند آمونیاک ترکیب شود،موجب ایجاد گاز سمی و خطرناکی چون کلرامین خواهد شد( بنابراین بهتر است به طور مستقیم درون چاه فاضلاب ریخته نشود چرا که ممکن است با آمونیاک موجود در ادرار واکنش دهد) همچنین در صورت ترکیب با متانول نیز منفجر می‌شود. ترکیب این ماده با جوهرنمک نیز بسیار خطرناک بوده و موجب مسمومیت می‌شود.
آسیب رساندن به پارچه‌های از جنس چرم، ابریشم و پشم
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.